M op shortlist Europese Literatuurprijs 2020
De Europese Literatuurprijs bekroont jaarlijks de beste hedendaagse Europese roman die het voorgaande jaar in het Nederlands is vertaald. Dit jaar wordt de tiende editie gevierd met twee prijzen in plaats van een. Naast de reguliere vakjury is er ook een studentenjury ingesteld. Voor beide prijzen worden zowel de auteur als de vertaler(s) van de winnende romans worden geëerd, respectievelijk met een geldbedrag van €10.000 en €5.000. Juryvoorzitters Abdelkader Benali en Alma Mathijsen maakten woensdag 24 juni in een feestelijke livestream vanuit Spui25 de keuze van hun jury’s bekend.
De studentenjury – die speciaal voor het tienjarig jubileum van de Europese Literatuurprijs is ingesteld – koos als een van de vijf genomineerden de indrukwekkende roman M. De zoon van de eeuw van Antonio Scurati (vertaald door Jan van der Haar). Uit het juryrapport:
“M is een verpletterende historische roman. In ruim achthonderd pagina’s schetst Antonio Scurati de loopbaan van de toekomstige duce, de figuren om hem heen en bovenal de langzame en dramatische transitie van democratie naar dictatuur die Italië tussen 1919 en 1924 doormaakte. Mussolini wordt levensecht neergezet als de gewiekste opportunist die in de nasleep van de Eerste Wereldoorlog, in een uiterst complex krachtenspel, aan het langste eind trok. Als we fascisme beschouwen als een ´rancuneleer´, met andere woorden het gevolg van woede, onmacht en afkeer, dan heeft Scurati een rake analyse gemaakt. Er zijn maar weinig andere boeken die woede en onmacht zo treffend portretteren. Het valt moeilijk te bepalen waar we hem het meest dankbaar voor moeten zijn: het inzichtelijk maken van deze belangrijke periode in de Europese geschiedenis, of de duizelingwekkende kracht van zijn spannende vertelkunst.
Vertaler Jan van der Haar komt op vele fronten lof toe. Allereerst stilistisch: het ene moment voeren de lange, meanderende zinnen de lezer mee op een tocht door het Italiaanse landschap, dan klinkt er een haast militaristisch gedreun door in de cadans van het Nederlands. Het resultaat is van een hoekige schoonheid. Daarnaast vertaalt Jan van der Haar alle typen teksten die de roman rijk is, van krantenberichten tot de toespraken van de duce zelf, met evenveel verve in het passende register.”
De studentenjury bestaat uit schrijver Alma Mathijsen (voorzitter), Koen Boelens (literair vertaler Engels), Zaza van de Koppel (Rechtsgeleerdheid, UU), Ilse Peeters (Literair Bedrijf, RU) en Max Tromp (Geschiedenis, RUL). Zij selecteerden vijf titels die aansluiten bij maatschappelijke en interpersoonlijke vraagstukken die voor jonge generaties lezers relevant zijn. Soms is het een historische kwestie die licht werpt op de actualiteit, dan weer is de roman op de huid van de tijd geschreven, en wordt het heden rechtstreeks becommentarieerd. Het herkennen van menselijkheid in uiteenlopende situaties en personages is een andere rode draad. Elk van de vijf geselecteerde titels is stilistisch van hoog niveau en buitengewoon goed vertaald. Dat leidt tot identificatie met belevingswerelden die ver bij de onze vandaan liggen en levert onvergetelijke leeservaringen op.
De winnaars van zowel de vakjury als de studentenjury worden 7 november a.s. tijdens Crossing Border in Den Haag bekendgemaakt.
