TOEN HET VIRUS

Mooie ouderwetse, schrijnende uitdrukking, ‘de een zijn dood is de ander zijn brood’. Dit is in zekere zin toepasbaar op de gevolgen van dat gemene, alles dominerende virus voor het boekenvak: nu mensen in hun ‘thuisgevangenis’ zitten is er gelukkig het boek als nuttig en aangenaam tijdverdrijf, en, zoals de CPNB zegt, het boek als middel om de wereld binnen te halen.

Er zijn nog weinig cijfers, maar zeker is dat met name het kinderboek gewilder is dan ooit tevoren: al was het maar om je kinderen bezig te houden (zelfde geldt voor alle sites en games die voor kinderen geschikt zijn). ‘Het lijkt wel of mensen nu ook kinderboeken gaan hamsteren,’ zei iemand uit de Italiaanse boekenbranche. Ook andere genres profiteren mee, met sowieso de digitale varianten in opwaartse beweging. Overigens is het papieren boek, zelfs als winkels sluiten, online een goed verkrijgbaar artikel. (Als dan maar niet Amazon met de eer gaat strijken.)

Maar dit wil je natuurlijk niet, als culturele ondernemer een beetje te staan juichen over de gunstige bijeffecten van een virus dat al velen onheil bracht en ons leven op allerlei manieren ontwricht. Bovendien is maar zeer de vraag of schrijvers, uitgevers en al die andere betrokkenen bij het boek, wel de dans ontspringen. Nog los van ziekte en verdriet, genereert Corona significante economische problemen. Een ernstige recessie ligt op de loer, en kan ook voor de boekenbranche buitengewoon nadelig uitpakken.

Uitgevers hebben zich voorgenomen niet ineens alle boeken pas na de zomer te laten verschijnen: zelfs bij een aanhoudend gezonde markt zou dat tot ‘verdringing’ kunnen leiden, waarbij vele nieuwe titels in de schaduw zullen raken. Toch aarzel je als uitgever bij veel nieuwe boeken of je ze wel komend voorjaar succesvol uit kunt brengen. Denk alleen al aan het gemis aan mogelijkheden om een auteur onder de mensen te brengen, nu ook boekhandels (waarvan de nodigen gesloten zijn) gedwongen zijn evenementen met veel publiek te annuleren.

(Wat niet wegneemt dat er heel inventieve en creatieve alternatieve wegen bedacht worden; zo heeft onze debutant Marjolein Visser bedacht dat we het e-book van haar binnenkort te verschijnen roman Restmens voor zo lang ons huisarrest duurt gratis ter beschikking zullen stellen.)

Ook werkt de crisis door op de voorbereiding van nieuwe boeken waarvan het onderwerp wringt met de stemming in het land. Is dit wel het moment om veel belangstelling te verwachten voor boeken over de Tweede Wereldoorlog, nu we even met een heel andere vijand te maken hebben? Wat doe je met sportboeken, nu de grote zomerevenementen zijn afgelast? En wat doe je met boeken over bijvoorbeeld het klimaat, nu we niet alleen met andere zorgen rondlopen maar ook ‘dankzij’ het stilgevallen luchtverkeer ineens – godzijdank – minder Co2-uitstoot ervaren?

Het ingewikkeldst is natuurlijk dat elke dag een ander beeld geeft. Het is net zo moeilijk ons voor te stellen dat deze penarie maar kort duurt, als dat het een langdurig verloop zal hebben. We weten het niet.

Daarom ook is deze column misschien over een week al achterhaald. Als dat zou zijn vanwege plotselinge verdwijning van het virus, dan ben ik nog nooit zo verheugd geweest over de noodzaak om een gedateerde column snel in te trekken.