GENDER-NEUTRAAL
In haar op 5 april officieel te verschijnen boek Dagelijks werk, een krachtig uitroepteken achter een uniek oeuvre, besteedt Renate Dorrestein ook even aandacht aan de oprichting van de Anna Bijns Prijs in 1985. Renate en drie andere strijd- en schrijflustige vrouwen reageerden met deze bekroning voor Nederlandstalige schrijfsters op de hardnekkige masculiniteit van de letteren. Tot op dat moment was de P.C. Hooft-prijs nog maar vier keer (van de 35 bekroningen) aan een vrouwelijke auteur uitgereikt.
Het was nodig en het hielp ongetwijfeld; maar het literatuurbedrijf bleef nog lang een overwegend mannelijke tak van cultuur.
Pas de laatste jaren voltrok zich een radicale ommekeer. Ik durf de stelling aan dat er anno 2018 meer vrouwen dan mannen invloedrijk en succesvol functioneren in alle geledingen van de letteren, van auteurs en vertalers tot boekverkopers, uitgevers, redacteuren, agenten, beleidsmakers en literaire journalisten.
Alleen in de top van de concerns, met name waar het ’t eigendom betreft, domineren mannen. Een kwestie van tijd nog. Ook aan het hoofd van brancheorganisaties als CB, CPNB en NUV gaan er vrouwen komen.
En oh ja, ik ben zelf een man. Maar ook onafhankelijke uitgeverijen zullen meer en meer door vrouwen opgericht en gerund worden.
Meest zichtbaar en radicaal is de opmars van vrouwen aan auteurszijde.
Dorrestein cum suis hebben daarvoor beslist de basis gelegd, maar die recente ommekeer naar een waar literair matriarchaat heeft zich eigenlijk zonder pamfletten of zorgvuldig voorbereide revoluties voltrokken.
Zeker, literaire kapiteins als Tommy en Alex en Adri en Peter staan krachtig op de brug van hun schip. En alleen al bij Podium komt de komende tijd prachtig nieuw werk van mannelijke dichters, romanciers en journalisten.
Maar de aanwas van vrouwelijke auteurs is overweldigend. Wij sluiten ze niet aan de borst omdát ze vrouw zijn, maar waar we vroeger bij de voorbereiding van nieuwe aanbiedingen geregeld een tekort aan vrouwelijk talent betreurden (Podium was, ook weer zonder vooropgezet plan, een overwegend mannelijk fonds, met topauteurs als Kluun, Giphart en Luyendijk) springen de vrouwen nu joelend en dansend uit de coulissen. Met brede aandacht in de media, en overwegend viersterrenrecensies (dus mannelijk-dominant is de literaire kritiek ook niet meer).
Behalve Renate koesteren we bij Podium dezer jaren (in willekeurige volgorde en zonder volledigheidspretentie) toptalenten als Kira Wuck, Gerda Blees, Georgina Verbaan, María Gainza, Dorthe Nors, Antjie Krog, Justine le Clercq, Inge Schilperoord, Janneke Vreugdenhil, Rebecca Solnit, Laura van der Haar, Ronelda S. Kamfer, Marcia Luyten, Martine de Jong.
En nu? What’s next?
Misschien staat het succes van Marieke Lucas Rijneveld niet op zichzelf en gaan we na de inhaalslag van vrouwelijke auteurs langzaam in de richting van een, hoe dit te noemen, genderneutrale literatuur. Het zou me niet verbazen als daarvoor ooit nog eens een nieuwe literaire prijs voor opgericht gaat worden. Of een aparte uitgeverij.
Dan zijn we ook in de letteren eindelijk af van dat eeuwige gedoe over mannen en vrouwen.
