VBK BRUNA

Mijn en misschien ook uw eerste reactie toen uitgeversgroep VBK de 300 Bruna-winkels kocht: au! Deze groep uitgeverijen is al zo machtig, daar moeten wij kleintjes toch al tegenop boksen. Menig Atlas Contact-auteur zal Mizzi volgen naar haar eigen uitgeverij, maar dan blijft daar nog een indrukwekkende collectie sterke uitgeverijen over. En als die uitgeverijen dan ook nog eens aan het stuur zitten van een in crisis verkerende, maar alom tegenwoordige boekhandelsketen, komen wij daar met onze boekies dan nog wel goed te liggen? Verdunt het niet onze kans op een brede distributie?

Ik heb er even over nagedacht en ben er niet zo bezorgd over toch. Wel degelijk zullen de eigen uitgeverijen in de eigen winkelketen voordelen gaan krijgen (je zou toch wel gek zijn daar als ondernemer geen gebruik van te maken), maar er zijn uiteenlopende redenen waarom zich daar geen schadelijke monopolie-positie zal voordoen (nog los van mededingings-wetgeving die zulks verbiedt). Immers, wil VBK (voortaan Shared Stories Group geheten) de winkelketen weer laten glanzen, dan zal het voor de lezer een veelzijdig aanbod moeten aanhouden, zonder al te veel nee-verkoop (‘nee de nieuwe Elena Ferrante verkopen wij niet, die wordt door een niet-VBK-uitgever uitgegeven’). Internationaal zijn er ook mooie voorbeelden van combinaties uitgever/boekhandelsketen, zoals Feltrinelli in Italië. Deze winkels behoren al decennia tot de best gesorteerde boekhandels van Italië.

Van andere aard is de observatie, dat wij als onafhankelijke uitgevers nu maar beperkt voordeel hebben van de Bruna-winkels, vanwege selectieve inkoop, hoge kortingen, en vooral het zogenaamde recht van retour, dat tot soms pijnlijke retourpartijen leidt. Dat kan alleen maar beter worden, prevelt de optimist in mij. VBK weet tenminste iets van het vak, en is zelf ook alleen maar gebaat bij een winkelketen die weer een sterke schakel gaat vormen in de ketting van de distributie.

En als het er al niet op vooruit gaat, dan valt er sowieso niet zo veel te vrezen, als u me die logica toestaat.

Je zou nog kunnen vrezen dat Shared Stories Group een dominante positie gaat verwerven in het digitale lezen, daar de eigen streaming-dienst Book Choice zich kan gaan verrijken met de digitale leesactiviteiten van Bruna, Bliyoo. Maar het is algemeen bekend (en ik zie het zelf aan de cijfers) dat dat nooit echt van de grond kwam. Daar is trouwens ook gezonde concurrentie van onder meer Kobo Plus (in de exploitatie van onze ebooks dit jaar sterk gegroeid).

Ben ik naïef? gaat achter dit alles bij VBK een masterplan schuil dat zal leiden tot wel degelijk een nog machtiger, onverslaanbare positie? Ik waag het te betwijfelen, maar mis hier misschien het grote helicopter-denken. In een artikel in NRC (7-12-2017) lees ik althans dingen die, ongetwijfeld vanwege mijn beperkte visie hieromtrent, vragen oproepen. Zo zegt topman Wiet de Bruijn (en wat knap dat hij zich uit de crisis rond Atlas Contact wist te manoevreren): ‘Bruna heeft veel gegevens over lezers, wij ook. Zo kunnen we nog meer lezers nog meer gerichter benaderen.’ Wat zijn dat dan voor gegevens? Bouwde Bruna aan een sterke databank van lezers met hun voorkeuren en hun koopgedrag, zoals Bolcom? Of is het de kennis die het winkelpersoneel bezit? Bruna-directeur wijst in die richting: ‘Juist de persoon in de winkel kan klanten goed begeleiden in hun keuze. Hij kent de klant.’ Dat begrijp ik, onafhankelijke uitgeefdwerg, ook al weer niet. Het is toch juist de formule van Bruna altijd geweest fast moving products te voeren, met in de winkels nauwelijks personeel dat zoals in gewone winkels de vertrouwde klanten op deskundige wijze de weg kan wijzen in een ruim assortiment? Waar is nou die informatie over lezers die verder gaat dan wat VBK er al over weet?

Maar nogmaals, het is voor een buitenstaander lastig kijken in gegevens en strategieën van een groep concurrerende uitgeverijen. We gaan het dus afwachten – kálm, want voor het ‘au’ uit de openingsregel, is vooralsnog geen grond.