Balanceerkunst
Een producent heeft andere kwaliteiten en drijfveren dan een winkelier. Hij is bedenker en marketeer van producten, waar de detaillist uit een veelheid van producten een keuze maakt om daar vervolgens zijn klanten mee te bedienen.
Een uitgever is van een ander ras dan een boekverkoper.
Dat blijkt ook altijd weer als een professional uit de uitgeverij overstapt naar de boekhandel, of andersom hetzelfde: gaat zelden goed. Ander vak. Andere creativiteit. Andere motivatie.
Ik kan deze stelling verder uitwerken maar volsta hier met uw goeddunken even met de observatie als zodanig.
Dit alles laat onverlet dat er overeenkomsten zijn. Ja, beide schakels, beide partijen handelen in boeken en proberen daar zowel op hun manier de wereld mee te verbeteren als de kost mee te verdienen. Maar de parallellie gaat dieper. In de kern zijn zowel uitgevers als boekverkopers de hele dag bezig met een vorm van balanceerkunst die je ook in andere cultuurindustrieën tegenkomt: een permanent, chronisch schipperen tussen cultureel en economisch belang.
Daarin opereert niemand vlekkeloos, omdat het om zoveel producten gaat, met steeds wisselende doelgroepen. Elk boek is anders (hele en halve vormen van plagiaat daargelaten). Toch moet de boekverkoper keuzes maken: geen slechtere winkelier dan die in zijn assortiment geen accenten aanbrengt. Keuzes tussen genres, maar binnen die genres weer die keuzenoodzaak. Heb ik als uitgever dan ook alle begrip voor boekverkopers die keuzes maakt, ik heb zelfs alleen voor díe kritische detaillist bewondering.
Dat gezegd zijnde, vindt elke uitgever, Podium incluis, het lastig en soms onverdraaglijk als een boek dat je als producent begeesterd tot ontwikkeling bracht, en trots aan de lezer wilt tonen, niet met een stapeltje in alle afzetkanalen ligt. Anders zouden we een boek niet uitgeven.
Eigenlijk vindt elke uitgever het volkomen terecht dat boekverkopers keuzes maken en wat boeken aan zich voorbij laten gaan, behalve waar het je eigen fonds betreft. Uitgevers zijn ook altijd tegen overproductie in de branche, maar wijzen voor titelbeperking liefst toch naar de concurrentie.
Dat kun je zwakzinnig vinden – maar erger ware als een uitgever toegaf dat x procent van zijn jaarlijkse titelproductie net zo goed onuitgegeven had kunnen blijven.
Maar nooit kunnen alle boeken afzonderlijk voldoende lezers bereiken om de kost goed te maken.
Daarmee is en blijft ons opereren een wonderlijke mix van ervaring, intuïtie, kansberekening, en domweg geluk.
Als je maar genoeg winst maakt om je onderneming voort te zetten.
Dat we er bij Podium dit jaar weer in geslaagd zijn met zwarte cijfers de eindstreep te halen, is dan ook reden tot feestvreugde. Hetzelfde zal gelden voor alle boekendetaillisten die het jaar met een kalkoen kunnen afsluiten – om zich net als wij in 2017 opnieuw in de balanceerkunst te storten – ieder vanuit eigen vakmanschap, of laten we het maar gezonde gekte noemen.
