Het pamflet

Podium sloot het jaar af met twee pamfletten, kleine boekjes van 64 bladzijden. Vooraf telden we de argumenten om dit níet te doen. Allereerst konden ze niet meer in de voorjaarsaanbieding opgenomen worden, waardoor een reguliere aanbieding aan de boekhandel niet meer mogelijk was. Je moet dan als uitgeverij boekhandels vermoeien met tussentijdse aanbiedingen per e-mail en telefoon. Ten tweede stelden we vast dat een winkelprijs hoger dan €5 onvoldoende kopers zou trekken. De distributiekosten van een heel goedkoop boekje zijn net zo hoog als van een dikke Knausgård – verhoudingsgewijs dus heel hoog. Je moet er dus meteen behoorlijk wat drukken om tot een scherpe kostprijs te komen. Ten derde moet je als uitgeverij je rug nog eens rechten in een periode waarin je normaal gesproken vermoeid doch voldaan uithijgt van het drukke najaar. Bovendien ligt de boekhandel al tjokvol met al die goedverkopende en stagnerende herfstboeken, en zijn media alleen maar aan het worstelen met de schaarse ruimte om op de valreep nog aandacht te kunnen besteden aan wat recente uitgaven. Tot slot is maar de vraag, of de koper vandaag de dag nog wel taalt naar manifesterige boekjes – is het engagement niet al jaren uit het boekenvak verdwenen?

Kortom, we besloten het te doen (in een e-mail of appje zou ik hier een smiley tikken). In een opwelling bedachten we dat dit land, bang en boos, in die korte dagen en lange donkere nachten weleens behoefte zou kunnen hebben aan enigerlei vorm van opbeurende, lerende boodschap. Want naar de dominee luistert in deze radicaal ontkerstende samenleving niemand meer. Frans Timmermans bleek bereid, en miraculeus in staat, zijn Broederschap in één week te schrijven, en door ons te laten uitgeven. We voelden dat we iets beet hadden, maar hadden niet voorzien dat tot vier keer toe een toch al royale oplage in mum van tijd uitverkocht zou raken. We verkochten er tienduizenden, en geven zowel de royalty’s als onze eigen nettowinst aan VluchtelingenWerk.

Maar dan hing er nog eentje: De lezer is niet dood van Alex Boogers. Aanvankelijk bedoeld als geschenk voor onze relaties, besloten we direct na lezing van zijn vlammende pleidooi voor de Onbekende Lezer dat het ook verkrijgbaar zou moeten zijn voor de lezer. De boekhandel blijkt dezer weken ook díe boodschap naar waarde te schatten en kocht en koopt meteen goed in. En terecht, want op slag reageerden velen ongewoon instemmend op Boogers’ pamflet. Vroeger moest je als uitgever en auteur geduldig wachten op de eerste recensies. Nu, in een tijd van razendsnel en intensief internetverkeer, was het boekje nog niet gedrukt en verspreid of de eerste schrijvers, bloggers en critici besteedden er aandacht aan – De lezer is niet dood bestond al voor de officiële verschijning. Velen, van Jamal Ouariachi, Guus Bauer en enkele gepassioneerde boekverkopers, tot Boogers-verwanten als Theo Maassen en Özcan Akyol, klommen direct in hun pen, opgelucht dat iemand eens onder woorden brengt hoezeer weliswaar geklaagd wordt over krimpende lezersgroepen, maar dat er nooit echt gezocht lijkt te worden naar al die potentiële lezers buiten de elite en buiten de mass market-lezers. Ook Alex zelf ontving meteen uitbundige reacties, allereerst uit onze eigen stal, van Renate Dorrestein tot Kluun.

Het wachten is nu op reacties van de gevestigde instituten die door Boogers aan de orde worden gesteld. We zien daar zeer naar uit: hoe zal dit pamflet de meningsvorming stimuleren bij uitgevers, media, SSS, CPNB? Zal ervaren worden dat deze steen in de vijver misschien wel de ideale openingszet vormt voor wat een Jaar van het Boek dient te worden?

Pamfletten: niet doen. Want wij hebben de smaak nu te pakken en beklimmen graag nog vaak dit, eh, podium. Omdat koele onderstromen die brede, trage rivier levend houden.