Nieuw begin

Misschien is het een natuurlijke neiging, om aan het eind van een jaar tot een conclusie te willen komen. Wat het boekenvak betreft: hoe staan we ervoor? De pessimist kunnen we in veel helaas nog steeds geen ongelijk geven. De stijgende verkopen van boeken via het online-circuit (Bol.com et cetera) kunnen de terugval van omzet via het gewone boekhandelskanaal niet compenseren. Althans, gemeten naar wat we enkele jaren geleden nog aan boeken verkochten. Boekhandels tonen zich bij voorinkoop uiterst terughoudend, vaak vanuit liquiditeitskrapte. Het digitale lezen is evenmin compenserend voor die jarenlange krimp. En je hoeft maar naar de illegale downloads via Tom Kabinet te kijken (waar je voor een grijpstuiver ‘tweedehands e-books’ kunt krijgen), of het wordt je somber te moede. Zo kan de pessimist nog wel meer aanwijzen. Er rolt best geld, maar het wordt anders besteed, vooral door jongere groepen, die zich éérst tegoed lijken te doen aan smartphones, hippe fietsen, dubbele lattes, biologische hamburgers en quinoasalades, en daarna eens rustig kijken of er nog wat over is voor een luxe-artikel als het boek. Mopperde de zwartkijker.

So far so not good. Dat wil zeggen, voor ons boekenmensen.

Maar wacht. Evenzovele lichtpuntjes deden zich ineens voor. In België en Nederland zag je zeer hoopgevende voorbeelden van doorstartende boekhandels. Winkels waar de spiraal omhoog ging dankzij veel smaak, inzicht en ondernemerslust. ‘Zestien feniksen uit de Polare-as herrezen,’ kopte Boekblad Magazine. Boudewijn Poelman en zijn club gaven Scheltema een geweldige swing, en redden ook nog even de AKO Literatuurprijs door deze bij de ECI onder te brengen. Donner. Broese. Et cetera. Een Marlous Mutsaers die Polare Tilburg overnam en daar eens flink de bezem doorheen haalt. Hoopgevend. In datzelfde magazine wijdde ik mijn column aan de opmerkelijk gestegen verkoop van vinyl in Engeland – voorbode misschien van herlevende honger naar het ambachtelijk gemaakte, mooie, goede boek.

Ik kijk sowieso graag naar het Verenigd Koninkrijk, omdat wij de ontwikkelingen die daar plaatsvinden vaak na enkele jaren volgen. En dan zie je dat daar dankzij het ondernemerschap van boekverkoper James Daunt een onloochenbare opleving plaatsvindt in de kort geleden nog opgegeven Waterstones-boekhandels. (Lees maar eens de reportage in http://www.theguardian.com/books/2014/dec/14/book-revival-james-daunt-waterstones).

En zo zie ik de optimist toch met neuslengte winnen van de zwartkijker. Waarbij ik me persoonlijk alleen maar kan verheugen op januari, die we in een advertentie als ónze feestmaand uitriepen. Hoe kán een uitgever ook somber zijn met uitzicht op nieuwe romans van Ronald Giphart, Michel Faber, Renate Dorrestein en Alex Boogers, en nieuwe dichtbundels van Antjie Krog en Ingmar Heytze. Alles ruim vóór de Boekenweek. Wáánzin!