De richting

Sommige dingen veranderen nooit. Al eeuwenlang maken ouderen zich zorgen over de verloedering der zeden onder jongeren. Dus eerst ben je jong en heb je lak aan alles, dan word je oud en vind je het zorgwekkend dat jongeren lak hebben aan alles. Het is maar een voorbeeld.

Ook in het boekenvak verandert er weinig. De dood van de roman wordt al voorspeld sinds de opkomst ervan. Altijd al wordt er te weinig gelezen. Altijd al is het boek ‘te duur’. En wordt het cultureel waardevolle boek bedreigd door de entertainmentindustrie en algehele vervlakking.

Voor het dertigjarig bestaan van het tijdschrift Vooys bereid ik een bijdrage voor, waarbij ik snuffelde in dingen die ik dertig jaar geleden, als student, zoal uitgaf. Daartoe behoort het eerste nummer van het literaire tijdschrift Optima (God hebbe zijn ziel). Subsidie aan literaire tijdschriften is onlangs zo goed als stopgezet; dit zou de ondergang van het literaire tijdschrift als gevolg hebben. Maar er zijn interessante nieuwe initiatieven, zoals de samenwerking van het jonge literaire tijdschrift Das Magazin met NRC Next, en de samenwerking tussen De Gids en De Groene Amsterdammer.

Was het dertig jaar geleden veel beter? Ik citeer mijzelf in de inleiding van dat eerste Optima-nummer: ‘Het literaire tijdschrift is de laatste tijd aan veel kritiek onderhevig. Volgens sommigen is het een anachronisme in een tijd waarin andere media (…) de taak van literaire opinievormer voorgoed overgenomen hebben.’

Heerlijk. Altijd die rimpels in het voorhoofd van het letterenbedrijf.

Ik herinner me de opkomst van het videoboek. Dat zou het boek vast vervangen. Nooit meer iets van gehoord. Niemand weet meer wat dat nou was, een videoboek.

De meeste dingen veranderen nooit; het boek zal altijd blijven bestaan.

‘Het oprukkende e-book mondt uit in een ramp voor de boekenbranche,’ kopte NRC Handelsblad op 27 juli boven stukken van Charles den Tex en Mizzi van der Pluijm.

Gaan we ook over die onheilsprofetie gniffelen, over een paar jaar, als alles bij het oude gebleven is?

Ja – want de boekenbranche zal zich, op welke wijze dan ook, weten aan te passen.

Nee – want digitaal lezen en alle gevolgen ervan voor bestaande verhoudingen, zoals de rolverdeling tussen auteur, uitgever en boekverkoper, is van een wezenlijk andere orde dan hybride overgangsproducten als voornoemd videoboek. Niet àlles blijft bij het oude.

‘We zitten allemaal in hetzelfde schuitje en we kunnen maar beter gezamenlijk de goede kant op varen,’ schrijft admiraal Den Tex.

Ik ga hem bellen.

Joost Nijsen