VADA A BORDO, CAZZO!

Dit weekend waande ik mij onverwachts een variant op Schettino, de kapitein van het gestrande cruiseschip. Dat was geen pretje. Van twee kanten werd ik belaagd: door een veeleisende passagier der Eerste Klasse, die me wilde verhinderen om een van de duizend kroonluchters weg te gooien, en door stuurlui aan wal, die zich afvroegen waarom ik het zinkende schip niet stante pede verliet. Anders dan bij de Costa Concordia, was ik het uiteindelijk zelf, die bij het sluiten van dat zwarte weekend het ‘Vada a bordo, cazzo!’ deed opklinken.
Ik weet dat u van korte columns houdt, maar dit verdient toch enige toelichting.
Comfortabel in de lounge van mijn schip gezeten, genietend van de mij omringende luxe, wilde ik een kroonluchter wegdoen die me nooit bijzonder had aangesproken en een beetje in de weg hing. Een kritische passagier, Arjan Peters, kreeg daar lucht van en schreef een verontwaardigde column. ‘De omvang van deze aanstaande verbanning (… ) trof mij,’ schreef hij. Hij doelde niet op de kroonluchter maar op de ‘halve meter Hella Haasse’ die ik eerder in Peters’ krant verklaard had weg te willen doen. ‘Zeker een halve meter; als het niet meer is,’ kreunde Peters in zijn overigens spitse column. ‘Titels worden niet eens meer genoemd.’ Daar gaven de interviewers me niet de kans toe; het artikel ging over de manier waarop ik mijn boekenkast inricht en dat vrat al genoeg ruimte in de krant. Peters vermoedde dat ik Haasse’s oeuvre weg wilde doen omdat ze daar nu niets meer van zou merken. Maar ik wilde altijd al snoeien in haar omvangrijke oeuvre, en het leek me wel erg hypocriet dat nu weg te moffelen omdat ze net overleden was. Ik vind Haasse een toppunt van beschaving en charme, en een auteur van betekenis. Maar zoals de een meer van Mozart houdt dan van Smetana, en je toch keuzes moet maken in het leven, zelfs in je boekenkast, zo zijn Nabokov, Claus, Boon, Mann, Proust en Reve me nu eenmaal liever dan Haasse, De Beauvoir en Möring. Ik verontschuldig me voor mijn smaak, die niet conform het neerlandistieke boekje is, maar persoonlijk.
Net was ik weer wat in evenwicht, toen op de radio de stuurlui aan wal opklonken. ‘Ga van boord!’, riepen ze in koor, gedirigeerd door auteur Jeroen van Bergeijk, die ontdekt had dat je ongeveer de helft van de circa tienduizend Nederlandse e-books gratis kunt downloaden. Dat hele schip van de uitgeverij gaat zinken, voorspelden geïnterviewden, onder wie Eric Smit, die nog eens herhaalde dat uitgevers wat hem betreft overbodige zakkenvullers zijn. Het accent in de VPRO-reportage lag op het lot van de schrijver, wiens toch al schamele, door uitgevers geminimaliseerde inkomen op de tocht staat (voor uitgevers klonk geen compassie op). Ik wilde al van boord springen toen een goede boekverkoper en Van Bergeijks eigen uitgever, Haye Koningsveld van Ambo-Anthos, hele verstandige dingen zeiden, die Van Bergeijk uiteindelijk deden beseffen dat aan het zelf-uitgeven voor auteurs grote beperkingen kleven, en we misschien wel dóór kunnen varen, zij het uiteraard met waar nodig bijstelling van de koers. Aan boord, lul!, riep ik mezelf toen toe, met alle kracht die in me was. Anders gaan straks álle kroonluchters naar de haaien.