CHINA OPEN

Het Nederlandse thema van de Book Fair in Beijing luidde ‘Open Landscape – Open Book’. Hieraan ligt natuurlijk de wens ten grondslag tot een Open China, waar schrijvers op geen enkele manier de mond wordt gesnoerd en lezers van alles kennis mogen nemen. De uitnodiging om gastland te zijn is absoluut een first step in the right direction. Want wie Nederlanders uitnodigt, weet wat hem te wachten staat. Wij hebben immers internationaal een reputatie op te houden van vermanend en moraliserend in de lucht gestoken vingers. Het zou me verbijsteren als de buitenlandse zaken van beide landen zich hiervan niet bewust zijn geweest. En dan moet je – ondanks alles wat er in China nog schort op het gebied van vrije meningsuiting en mensenrechten – de bereidheid van de Chinese leiders om daadwerkelijk naar die openheid toe te groeien dus toch optimistisch inschatten.
Onder Chinese uitgevers en schrijvers ontmoette ik alvast veel ruimte en nieuwsgierigheid. Mij werd desgevraagd uitgelegd hoe het kon gebeuren dat Komt een vrouw bij de dokter van Kluun op talloze plaatsen gekuist werd. U herinnert zich de rel nog: naar Chinese traditie werden complete seksscènes vervangen door regeltjes als ‘Hij troostte zich’. Door er in Beijing voortdurend over te praten, heb ik duidelijk kunnen maken dat dat in China een gewoonte mag zijn, maar dat wij in het vrije Westen een verbaal kunstwerk in vertaling toch echt volledig intact willen houden. Een schrijver denkt niet voor niets over elk woord na voordat hij zijn verhaal de wereld in stuurt. Ik kreeg de indruk dat in toekomstige gevallen tijdig overlegd zal worden. Andersom werd mij duidelijk gemaakt, dat zolang er richtlijnen bestaan met betrekking tot censuur het beter is om hier en daar wat in te leveren, dan het gevaar te lopen dat zo’n roman helemaal niet verschijnt. Door enkele ingrepen (die ons, let wel, ter accordering voorgelegd hadden moeten worden) werd mogelijk dat KEVBDD niet alleen voor de Chinese lezer beschikbaar kwam, maar voor zover ik kon nagaan zelfs de bestverkochte Nederlandse roman in China is. Ook andere vertalingen van Podium-auteurs trokken belangstelling, onder wie Henk van Woerden en Edith Velmans, en ook het in China grinnikend gelezen non-fictieboek van Rik Kuiper en Tonie Mudde.
Dat er op dit moment nog een scheiding bestaat tussen een boven- en ondergronds literair circuit, bleek trouwens uit de vele vooral jonge Chinese lezers die elkaar in de Podium-stand fotografeerden naast de tentoongestelde Nederlandse vertaling van een verboden roman, Dien het volk van Yan Lianke. Alleen al daarom was deze beurs niet uitsluitend zakelijk maar ook cultureel-maatschappelijk een volgende stap op weg naar openheid. Waren schrijvers en uitgevers uit protest weggebleven, dan zou er überhaupt geen dialoog op gang gekomen zijn (zoals de culturele boycot van Zuid-Afrika destijds de wisselwerking tussen Nederlandse en Afrikaanse schrijvers geheel dreigde te bevriezen). Dat ik daarnaast met een goede collega als Chris Herschdorfer van Ambo|Anthos en vriendinnen en vrienden uit de internationale boekenjetset tot aan het ochtendgloren op het dak van een van de vele wolkenkrabbers heb staan dansen, en me aansluitend naar de Grote Muur heb laten rijden… kijk, dat zijn dan van die amorele dingen waarover je in het openbaar niet praat.