E-BOOKS

Misschien gaan Sinterklaas en de Kerstman duizenden e-book readers over Nederlandse lezers verspreiden. Een partij als Bolcom, die zich toelegt op verkoop van de reader van Sony, hoopt dat natuurlijk van harte. Daarom stimuleren ze uitgevers om zo veel mogelijk boeken ook als e-book ter beschikking te stellen. Want een reader zonder e-books is net zo nutteloos als pakweg een citruspers zonder sinaasappelen.
Wij uitgevers zetten voorzichtige stapjes. Niet dat het aanmaken van digitale versies van uitgegeven boeken zo’n investering is. De hamvraag is, welke partijen er wat aan gaan verdienen. Daarover doen vele misvattingen de ronde. Ik las net een opgewonden column van een weblogger genaamd Koelman.com, die met onze Kluun als voorbeeld een toekomst schetste waarbij schakels als uitgevers en boekverkopers onnodig worden. Zijn redenering: het e-book zal het boek vervangen zoals de iPod de CD verving. En dat vindt hij maar goed ook, want uitgevers en boekwinkels ‘souperen 90% van de boekprijs op’.
Ik sta altijd weer versteld van de stelligheid waarmee mensen hun onwetendheid tot uitdrukking brengen. De suggestie is dat een auteur niemand dan zichzelf nodig heeft, en dus evengoed zijn boek via een e-book zelf kan verkopen, waarmee hij de volle winst opstrijkt. Daarmee wordt even over het hoofd gezien dat elke auteur die zichzelf serieus neemt, en überhaupt kansrijk wil zijn, allereerst ontdekt moet worden, dan redactioneel begeleid, en vervolgens ‘verpakt en vermarkt’, zoals dat zo lelijk heet. Een auteur is een merk, dat zorgvuldig ontwikkeld en geëxploiteerd moet worden. Ik zeg niet dat daar in de toekomst niet andere vormen kunnen gaan ontstaan, met zoals in de muziekindustrie een groeiende rol van managers en agenten en een slinkende rol van producenten, maar in de kern heeft een auteur op diverse aspecten van zijn functioneren begeleiding nodig, zoals een topvoetballer een masseur nodig heeft, een personal trainer, een coach, een club, et cetera.
De boekwinkel zal eveneens een schakel blijven tussen auteur en lezer, al was het maar als vindplaats en aankoopstation.
Lijkt deze weblogger alle verdiensten aan de auteur te gunnen, verderop in zijn stuk meldt hij, niet zonder satanisch genoegen, dat zelfs die auteur eigenlijk niks zal en hoeft te verdienen, want kun je niet straks overal een bestseller als Komt een vrouw bij de dokter gratis downloaden? ‘En anders heb ik de e-reader van een vriendin zo leeggezogen met behulp van een usb-kabeltje. Hopla, daar pomp ik in 0,414 seconden 840 boeken waaronder de nieuwe Kluun plus het complete oeuvre van Reve over.’ (Als deze Koelman een uitgever had, zou die hem kunnen uitleggen dat je lezers met zulke wankele zinsconstructies van je erf jaagt.) ‘Grote winnaar is uiteindelijk de consument, en dat is goed nieuws.’
Dit misverstand is huiveringwekkend: als straks alle hulptroepen van auteurs worden uitgeschakeld, en vervolgens ook die auteur gratis wordt leeggezogen, hoe moet de consument dan op termijn aan goed geschreven, geselecteerde, geredigeerde, verpakte en vermarktte boeken komen? Gaat Koelman.com die allemaal schrijven, en zit de consument te wachten op woordbraaksels van overspannen waarzeggers?
Blijft wel de vraag, hoe inderdaad het e-book economisch gaat uitpakken – blijven alle partijen wel voldoende verdienen om hun werkzaamheden zonder honger te verrichten? En zal het boek inderdaad voldoende beveiligd kunnen worden, om te voorkomen dat alles van waarde weerloos wordt? Als u het mij vraagt, kan het e-book een leuke aanvulling gaan vormen op de andere dragers van fictie en non-fictie, en hoeft er niet zo’n kaalslag plaats te vinden als in de muziekindustrie. Maar wie nu in slaap sukkelt, ofwel boven het goede oude papieren boek ofwel boven inadequate verdienmodellen en dito beveiliging, mag straks aan z’n kinderen proberen uit te leggen waarom er met boeken geen geld verdiend wordt.