Heertjes

‘Winst moet niet je doel zijn, maar de uitkomst van je handelen.’ Dit zei de econoom Arnold Heertje laatst op het Nationaal Uitgeverscongres. Hij hield er de uitgeefsector een spiegel voor en maakte gewag van ‘monetarisering’, waarmee hij winstmaximalisatie bedoelde. Al decennia geleden vormden uitgeefconcerns als Elsevier zich om tot winstmachines die tot doel hadden zo’n 20% winst te genereren. Het lukte ze ook nog, jarenlang. Ook gewone, algemene uitgeverijen gingen gaandeweg mee in de winstzucht. Directie en aandeelhouders begonnen heel somber te kijken als er gedurende een boekjaar ‘slechts’ drie, vier of vijf procent winst gerealiseerd werd, in plaats van tevreden te zijn dat met een cultuurproduct niet alleen quitte gedraaid kan worden, maar zelfs winst kan worden gemaakt.
Maar oké, ik vind ook dat je als zelfstandig ondernemer ernaar moet streven tenminste zoveel winst te maken als je zou ontvangen bij overheveling van je kapitaal naar een depositorekening. Niet alleen omdat het prikkelend is winst te maken, ook omdat je die winst nodig hebt om nieuwe projecten van de grond te tillen, of gespecialiseerd personeel aan te trekken, of eens naar een prettiger huisvesting om te zien.
Zo vraag ik me af of onze uitgeverij wel tot ontwikkeling van een iPhone-applicatie van de Superwijngids was overgegaan als we ervoor bij de bank onze hand hadden moeten ophouden. Nu kon het gelukkig soepel uit een innovatiepotje, en hebben we broodnodige ervaring opgedaan met deze nieuwe informatiedrager. Ook voor je auteurs is het prettig te weten dat hun uitgeverij voldoende reserve heeft om niet achterop te lopen op ontwikkelingen, zoals die rond het ineens op ieders lippen liggende e-book (ik bedoel dit niet letterlijk, zó klein zijn ze nog niet). Hoeveel marge moet je afstaan aan distributeurs en tussenhandel? Wat is een redelijke royalty voor de auteurs en wat blijft er dan voor de uitgeverij over? Dat zijn vragen die wij heertjes van de uitgeverij ons moeten stellen om niet in de achterhoede van nieuwe ontwikkelingen de strijd te verliezen. Daarvoor heb je winst nodig. Een béétje. Genoeg om aan productvernieuwing te doen wanneer dat zin lijkt te hebben. Genoeg om lezers steeds nieuwe auteurs aan te kunnen bieden (wist u dat je op de meeste debuten geld verliest?), auteurs een passend aandeel te geven in de opbrengsten, om publiciteitsmedewerkers, redacteuren, vormgevers en vertalers voor hun nobele werkzaamheden te vergoeden, om… Nou goed, ook om eens een heel dikke fles champagne te kopen. Dat vindt Heertje nog wel goed.