Beeldlezen

Toewerkend naar de geboorte van Eisner, het eerste getekende literaire tijdschrift van Nederland (komend najaar in dit theater), brengt Podium deze week de graphic novel Vermist (Exit Wounds). Deze beeldroman van de in Tel Aviv geboren Rutu Modan werd ons aanbevolen door stripkenner Joost Pollmann, die trouwens weer de broer is van de maker van de enig andere, maar wel meesterlijke graphic novel in ons fonds (Peter Pontiac, Kraut).
Wat is nou een echte, geslaagde graphic novel? Ik zou heel simpel willen zeggen: een beeldroman is een boek dat geheel getekend is, en toch na ‘lezing’ de indruk nalaat van een echte roman, waarin personages een dramatische ontwikkeling doormaken. Het knappe van een geslaagde graphic novel is dan, dat zo’n verhaal verteld wordt met een minimum aan woorden (al bestaan er ook graphic novels met vijfhonderd woorden per bladzijde, de uitzondering dan weer die de conventie bevestigt). Tekeningen kunnen kennelijk net zo veel vertellen als dichte pagina’s tekst. Zoals een goed schilderij ook een verhaal vertelt.
In Vermist ‘vertelt’ Rutu Modan van de jonge, melancholieke taxichauffeur Eddie, die tegen het decor van hedendaags, geplaagd Israël in contact komt met een lange vrouwelijke soldaat, Numi. Ze vertelt hem dat zijn vader misschien omkwam enkele weken eerder bij een aanslag op een busstation. Eddie is verward door deze bewering over zijn vermiste vader, tot wie hij zich moeizaam verhoudt. Toch stort hij zich met haar in een zoektocht, waarvan de ontknoping verrassend is.
Een realistisch, weemoedig verhaal, met een ondertoon van liefde. Een verhaal van A tot Z, dat je toch, en dat is het wonderlijke aan dit genre, héél snel ‘gelezen’ hebt, sneller bijna dan een short story, al kun je er evengoed veel langer over doen: elke scène is vervat in een plaatje waar je je blik snel overheen kunt laten dwalen, maar dat een liefhebber van tekenkunst minuten plezier kan opleveren, zoals een stevige tekstalinea in een roman.
Dat een beeldroman laatst genomineerd werd voor een belangrijke literaire prijs kun je je aldus wel voorstellen, al lijkt het me voor een jury erg moeilijk om de appel van een ‘tekstboek’ te vergelijken met de peer van een getekend verhaal. Ik denk dat dit toch genres zijn met hun eigen wezenskenmerken, zoals een gedichtenbundel niet te vergelijken is met een roman. Voor graphic novels bestáán trouwens ook gewoon eigen, aan het genre gebonden prijzen, zoals de Eisner Award, de Ignatz Award en de Gosciny Award. Allemaal prijzen waarvoor Rutu Modan al eens genomineerd werd.
Ga haar eens beluisteren en bekijken als ze binnenkort in ons land opduikt ter gelegenheid van de Stripdagen in Haarlem en een expositie in het Joods Historisch Museum.
En bééldlees haar!